شانگهای؛ ظهوری تازش گرانه در سیاست بین الملل

هادی صادقی

وزیر امور خارجه روسیه از آمادگی پذیرش افغانستان در سازمان همکاری های منطقه ای شانگهای از سوی اعضای این سازمان خبرداده است. سرگئی لاوروف اظهار امیدواری کرده که توافق نهایی برای پیوستن افغانستان به سازمان شانگهای در نشست جاری وزرای امور خارجه اعضای این سازمان حاصل شده است. سازمان شانگهای یک تشکل بین المللی همکاری های منطقه ای می باشد که در سال 2001 به هدف تسریع روند همگرایی های منطقه ای تشکیل شد. کشورهای چین، روسیه، قزاقستان، ازبکستان و تاجکستان از اعضای اصلی این سازمان بوده و کشورهای هند، پاکستان، ایران و مغولستان به عنوان مهمان در نشست های سالانه این سازمان شرکت می کنند. از سه سال به اینسو از افغانستان نیز به عنوان مهمان در نشست های شانگهای دعوت می شوند.

شانگهای یکی از سازمان های منطقه ای قوی بوده که در حال حاضر به سرعت در مسیر رو به جلو حرکت می کند. این سازمان از ظرفیت ها و پتانسیل های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی گسترده ای برخوردار بوده و بدین خاطر توجه جهانیان را بخود جلب کرده است. وجود ظرفیت های سیاسی و اقتصادی فراوان در حوزه کشورهای عضو این سازمان، شانگهای را عملا به قدرت جهانی رو به ظهور در سیاست جهانی تبدیل کرده، گفتمان نظری سیاست بین الملل را تغییر داده و تصویر حال و آینده سیاست بین الملل را در ذهن رسانه ها و افکار عمومی دگرگون کرده است. سازمان شانگهای و اتحادیه اروپا از قدرت های جهانی در حال ظهور می باشند که عملا نظم کنونی (تک قطبی) نظام بین الملل به رهبری آمریکا را با چالش مواجه ساخته و دارد سیاست بین الملل را به مسیری تازه ای سوق می دهد. امروز با حضور اتحادیه اروپا و سازمان شانگهای و سایر سازمان ها و اتحادیه های خرد و کوچک منطقه ای و نیز نقش آفرینی سیاسی و اقتصادی قدرت های منطقه ای، ساختار تک قطبی نظام بین الملل در افکار عمومی فروریخته و کم کم تصور موازنه قوا و نظم موزاییکی دوباره احیا می شود.  

حضور چین و روسیه به عنوان قدرت های جهانی و برخی کشورهای منطقه ای که از موقعیت استراتژیک و سوق الجیشی و یا ظرفیت های اقتصادی و منابع سرشار طیعی برخوردار می باشند در این سازمان، به سازمان شانگهای در سیاست بین الملل موقعیت ممتازی بخشیده و آن را به قدرت تعیین کننده در سیاست جهانی بدل کرده است. هرچند بجز چین و روسیه، سایر اعضای رسمی از ریز قدرت های منطقه ای بوده که عملا نقش اندکی در سیاست جهانی دارند؛ اما این کشورها می تواند در آینده موقعیت استراتژیک و از نظر اقتصادی حوزه ممتازی را برای شانگهای در سیاست جهانی ایجاد کند.

بنابراین، حضور در چنین سازمانی بخودی خود به قدرت ملی کشورها افزوده و از نظر سیاسی و اقتصادی به بالا بردن منزلت سیاسی کمک می کند. افغانستان در سه سال اخیر تلاش های را برای عضویت در سازمان همکاری های منطقه ای شانگهای آغاز کرده، اما تاکنون نتیجه نداده است. اینک اظهارات وزیر خارجه روسیه در این مورد امیدوار کننده و خوشایند است؛ اگر افغانستان بتواند عضویت رسمی این سازمان را حاصل کند، می تواند به فرصت های سیاسی و اقتصادی خوبی دست یابد.